برکات حمیریبرکات حِمیَری (یا حاضری) بن محمدبن اسماعیل، از ائمه اِباضی عمان، در نزوه به دنیا آمد. تاریخ ولادتش معلوم نیست. حوادث زندگانی او با وقایع زندگانی پدرش محمد (متوفی ۹۴۲)، که پیش از او امامت یافته بود، در آمیخته است، و ناگزیر باید حوادث تاریخی از زمان امامت محمدبن اسماعیل بررسی شود. ۱ - انتخاب محمدبن اسماعیل به امامت اباضیهمحمدبن اسماعیل در۹۰۶، به دلیل مخالفت جدی با سلیمان بن سلیمان امیر نبهانی، مورد تقدیر اباضیان قرار گرفت و آنان وی را شایستة امامت دانستند و با او بیعت کردند. [۱]
ابن رزیق، الفتح المبین فی سیرة السادة آل بوسعیدیین، ج۱، ص۲۶۰، چاپ عبدالمنعم عامر ومحمد مرسی عبدالله، عمان ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
[۲]
سالم بن حمود سیابی، عمان عبرالتاریخ، ج۳، ص۱۲۰، عمان ۱۴۰۷/۱۹۸۶.
[۳]
سرحان بن سعید ازکوی عمانی، تاریخ عمان، ج۱، ص۷۴، المقتبس من کتاب کشف الغمّة الجامع لاخبار الامة، چاپ عبدالمجید حسیب قیسی، عمان ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲.
[۴]
ساموئل باریت مایلز، الخلیج: بلدانه و قبائله، ج۱، ص۱۵۲، ترجمة محمدامین عبدالله، عمان ۱۴۰۲/۱۹۸۲.
۲ - اقدامات محمدبن اسماعیل پس از انتخاب شدن به امامتمحمدبن اسماعیل بعد از انتخاب شدن به امامت، اقداماتی کرد که بیش‌تر علمای اباضی تأیید کردند از جمله: مصادرة اموال حاکمان آل نبهان و اعوان آن‌ها و تدوین قوانین معاملات و ضرایب. [۵]
سالم بن حمود سیابی، عمان عبرالتاریخ، ج۳، ص۱۲۹، عمان ۱۴۰۷/۱۹۸۶.
[۶]
عبدالله بن حمید سالمی، تحفة الاعیان بسیرة اهل عمان، ج۱، ص۳۷۹ـ۳۸۰، (بی جا، بی تا).
[۷]
عبدالله بن حمید سالمی، تحفة الاعیان بسیرة اهل عمان، ج۱، ص۳۸۴، (بی جا، بی تا).
با اینهمه بعضی از علمای اباضی اقدامات او را ناروا خواندند همچون فقیه احمدبن مداد، قاضی نزوه، که به لزوم بیزاری جستن از محمدبن اسماعیل نظر داد. [۸]
سالم بن حمود سیابی، عمان عبرالتاریخ، ج۳، ص۱۲۹، عمان ۱۴۰۷/۱۹۸۶.
[۹]
سالم بن حمود سیابی، عمان عبرالتاریخ، ج۳، ص۱۳۳، عمان ۱۴۰۷/۱۹۸۶.
[۱۰]
عبدالله بن حمید سالمی، تحفة الاعیان بسیرة اهل عمان، ج۱، ص۳۸۴، (بی جا، بی تا).
[۱۱]
سرحان بن سعید ازکوی عمانی، تاریخ عمان، ج۱، ص۷۷، المقتبس من کتاب کشف الغمّة الجامع لاخبار الامة، چاپ عبدالمجید حسیب قیسی، عمان ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲.
۳ - بیعت اباضیان با برکاتبعد از فوت محمدبن اسماعیل، اباضیان با فرزندش برکات بیعت کردند. [۱۲]
سالم بن حمود سیابی، عمان عبرالتاریخ، ج۳، ص۱۳۵، عمان ۱۴۰۷/۱۹۸۶.
[۱۳]
عبدالله بن حمید سالمی، تحفة الاعیان بسیرة اهل عمان، ج۱، ص۳۸۶، (بی جا، بی تا).
[۱۴]
سرحان بن سعید ازکوی عمانی، تاریخ عمان، ج۱، ص۷۴، المقتبس من کتاب کشف الغمّة الجامع لاخبار الامة، چاپ عبدالمجید حسیب قیسی، عمان ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲.
[۱۵]
خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۲، ص۴۹، بیروت ۱۹۸۶.
در همین زمان، احمدبن مداد بر او شورید و برکات را پیرو و مجری اعمال خلاف پدرش و کافر و منافق معرفی نمود و امامت او را برای جامعه اباضی جایز ندانست و بیعت کنندگان را نیز نکوهش کرد. [۱۶]
سرحان بن سعید ازکوی عمانی، تاریخ عمان، ج۱، ص۷۷ـ ۷۸، المقتبس من کتاب کشف الغمّة الجامع لاخبار الامة، چاپ عبدالمجید حسیب قیسی، عمان ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲.
وی پس از حکم به ابطال امامت برکات، «عمربن قاسم فُضیلی» را به عنوان امام معرفی کرد. [۱۷]
سالم بن حمود سیابی، عمان عبرالتاریخ، ج۳، ص۱۳۶، عمان ۱۴۰۷/۱۹۸۶.
[۱۸]
عبدالله بن حمید سالمی، تحفة الاعیان بسیرة اهل عمان، ج۱، ص۳۸۶، (بی جا، بی تا).
[۱۹]
سرحان بن سعید ازکوی عمانی، تاریخ عمان، ج۱، ص۷۸ـ۷۹، المقتبس من کتاب کشف الغمّة الجامع لاخبار الامة، چاپ عبدالمجید حسیب قیسی، عمان ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲.
۴ - ضعف برکات در رهبری اباضیهبرکات تا۹۶۴ در بین پیروان خود امامت می‌کرد، ولی قدرت پدرش را نداشت و اختلاف کلمه و تعدّد مواضع قدرت باعث شد که آل نبهان مجدداً سر بلند کردند و سلطان بن محسن نبهانی در همین سال به شهر نزوه، مقرّ برکات، حمله و آن را تصرف کرد. [۲۰]
ابن رزیق، الفتح المبین فی سیرة السادة آل بوسعیدیین، ج۱، ص۲۶۰، چاپ عبدالمنعم عامر ومحمد مرسی عبدالله، عمان ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
[۲۱]
عبدالله بن حمید سالمی، تحفة الاعیان بسیرة اهل عمان، ج۱، ص۳۸۷، (بی جا، بی تا).
سپس در ۹۶۵، محمدبن جَیفَر جبری، از آل هلال، به بَهْلی حمله کرد و آن شهر را از دست کارگزاران برکات خارج ساخت. [۲۲]
سالم بن حمود سیابی، عمان عبرالتاریخ، ج۳، ص۱۳۷، عمان ۱۴۰۷/۱۹۸۶.
[۲۳]
عبدالله بن حمید سالمی، تحفة الاعیان بسیرة اهل عمان، ج۱، ص۳۸۷، (بی جا، بی تا).
[۲۴]
ابن رزیق، الفتح المبین فی سیرة السادة آل بوسعیدیین، ج۱، ص۲۶۰، چاپ عبدالمنعم عامر ومحمد مرسی عبدالله، عمان ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
در۹۶۷، اهالی شهر مِنَح نیز عبدالله بن محمد قرن را به عنوان امام خود برگزیدند. [۲۵]
عبدالله بن حمید سالمی، تحفة الاعیان بسیرة اهل عمان، ج۱، ص۳۸۶، (بی جا، بی تا).
[۲۶]
سالم بن حمود سیابی، عمان عبرالتاریخ، عمان ۱۴۰۷/۱۹۸۶.
عبدالله بن محمد قرن از مِنَح به سوی بهلی حرکت کرد و بهلی را از آل عُمَیر که بعد از محمدبن جیفر بر آن‌جا مسلط شده بودند گرفت. [۲۷]
عبدالله بن حمید سالمی، تحفة الاعیان بسیرة اهل عمان، ج۱، ص۳۸۶، (بی جا، بی تا).
برکات مجدداً در۹۶۸ به بهلی حمله کرد و عبدالله بن محمد قرن را از آن‌جا راند. [۲۸]
سالم بن حمود سیابی، عمان عبرالتاریخ، ج۳، ص۱۳۸، عمان ۱۴۰۷/۱۹۸۶.
[۲۹]
عبدالله بن حمید سالمی، تحفة الاعیان بسیرة اهل عمان، ج۱، ص۳۸۶، (بی جا، بی تا).
در نتیجة این اختلافات و نصب چند امام در یک زمان، حکومت امامان اباضی عمان قدرت و اقتدار خود را از دست داد و حکومت ملوک الطوایفی در عمان آغاز شد و خانواده‌هایی مثل آل نبهان، آل هلال و آل عمیر عمان را میان خود تقسیم کردند. [۳۰]
عبدالله بن حمید سالمی، تحفة الاعیان بسیرة اهل عمان، ج۱، ص۳۸۷، (بی جا، بی تا).
[۳۱]
سالم بن حمود سیابی، عمان عبرالتاریخ، ج۳، ص۱۳۸، عمان ۱۴۰۷/۱۹۸۶.
۵ - فهرست منابع(۱) ابن رزیق، الفتح المبین فی سیرة السادة آل بوسعیدیین، چاپ عبدالمنعم عامر ومحمد مرسی عبدالله، عمان ۱۴۱۲/۱۹۹۲. (۲) سرحان بن سعید ازکوی عمانی، تاریخ عمان، المقتبس من کتاب کشف الغمّة الجامع لاخبار الامة، چاپ عبدالمجید حسیب قیسی، عمان ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲. (۳) خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۶. (۴) عبدالله بن حمید سالمی، تحفة الاعیان بسیرة اهل عمان، (بی جا، بی تا). (۵) سالم بن حمود سیابی، عمان عبرالتاریخ، عمان ۱۴۰۷/۱۹۸۶. (۶) ساموئل باریت مایلز، الخلیج: بلدانه و قبائله، ترجمة محمدامین عبدالله، عمان ۱۴۰۲/۱۹۸۲؛ ۶ - پانویس
۷ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «برکات حِمیَری»، شماره۱۰۱۲. رده‌های این صفحه : تراجم | علمای اباضیه
|